Waarom je kind beter niet belonen met een lekker dessertje?
Door Boris Verbruggen – 15/10/21 – 5 min read
Chips, koeken, snoepgoed,… De meeste kinderen zijn van nature uit verzot op zoetigheden. Waarom zou je deze producten dan niet gebruiken om ervoor te zorgen dat jouw kapoen zijn bordje met broccoli of spruitjes opeet? Je bent zeker niet de eerste persoon die gewrongen zat met dit dilemma. Belonen is een techniek die zo oud is als de straatstenen, maar werkt het wel, en belangrijker, als je je kind wil stimuleren om zijn of haar groentjes te eten, hoe doe je dat dan best? Hieronder volgt een uiteenzetting over de wetenschappelijkheid van beloning en de effectieve toepassing ervan voor, tijdens en na het tafelen.
Een kleine sprong in de tijd
“Beloning is een techniek om de frequentie, duur of intensiteit van een bepaald gedrag te doen toenemen.”
Beloning of positieve bekrachtiging is een veelgebruikt hulpmiddel in het opvoedingsproces. Een van de bedenkers van deze theorie is de Amerikaanse psycholoog Skinner. Volgens hem was positieve bekrachtiging alles dat te maken heeft met het versterken en herhalen van positief gedrag. Diegene dat goed hebben opgelet tijdens de lessen psychologie of fervente quizzers zijn, weten dat Skinner dit onder meer illustreerde aan de hand van een duif. Concreet ging het er als volgt aan toe: Een duif werd opgesloten in een klein kistje. Daarna werd het automatisch beloond met korrels wanneer het specifiek gedrag vertoonde, zoals het pikken op een druksleutel.
Als het dier een tijdje geen voedsel heeft gehad en in een Skinner-box wordt geplaatst vertoont het allerlei activiteiten. Plots zal het dier min of meer per toeval op de hefboom drukken, zodat er voedsel komt aanrollen. Een aantal uren later zal het dier nogmaals in de Skinner-box geplaatst worden. Het dier zal dan weer op de hefboom drukken en zo zal geleidelijk de frequentie van de drukresponsen toenemen. De gemiddelde frequentie van de reacties zal dus toenemen per tijdseenheid. Er is dus sprake van positieve bekrachtiging.
Een kind is geen duif
Dat het toedienen van een eetbare beloning werkt bij een duif is natuurlijk nog geen bewijs dat het ook een effectieve en gezonde aanpak is bij kinderen. Jouw oogappels vergelijken met “de ratten van de lucht” zou nogal oneerbiedig zijn, dus daarom de vraag: Werkt het belonen van het bordje leeg eten (gedrag) met een ongezond dessert (beloning)? Het antwoord op deze vraag is volmondig nee omwille van twee redenen:
- Je zoon of dochter zal het bordje leegeten normaliseren in plaats van naar zijn of haar buikgevoel te luisteren. Dit kan uiteindelijk leiden tot overeten en in de ergste gevallen overgewicht.
Je moeilijk etertje zal het dessert nadien nóg lekkerder vinden en de maaltijd die eraan voorafgaat steeds minder appreciëren.
- Hierdoor associeert jouw kapoen gezonde voeding met iets dat beloond moet worden en kweek je bijgevolg geen gezonde gewoonte.
Een kus van de mama en een bank vooruit
Veel wetenschappers, waaronder ook onze erkende voedingsexpert Vicky De Beule hebben al menig onderzoek gewijd aan de invloed van belonen op het stimuleren van voeding. De conclusie is dat je als ouder eten best neutraal aanbiedt. Dit wil zeggen dat je beter niet aangeeft of bepaald eten “goed” of slecht is, maar de focus legt op het leren proeven van gevarieerd voedsel. Beloon je deugniet daarom met een complimentje, applausje, dikke duim of leuke activiteit.
Dat laatste is waar FunFoo – de maaltijdboxen voor gezinnen met jonge kids – een rol in wilt spelen met hun educatieve spelletjes. Naast extrinsieke middelen, probeert deze startup jouw kapoen ook meer groenten te doen eten met intrinsieke motivatie. Tips op de recepten zoals: “Vertel tijdens het koken dat champignons goed zijn voor de ogen van je zoontje of dochtertje”, versterken de gedachten van een moeilijk etertje dat groenten goed zijn voor je. Hierdoor zullen ze sneller iets proeven vanuit hun eigen drijfveren, behoeften en ambitie in plaats van via een observeerbare beloning.
Indien je toch wilt aanschuiven in de supermarkt voor een dessert vooraleer je een groenteschotel met broccoli, spinazie en witloof maakt, zorg dan voor twee dingen: Zet de beloning vanaf het begin van de maaltijd aan tafel en geef het sowieso aan je deugniet kind, ook al at hij of zij weinig tot niets van jouw kookkunsten.
